Affiche voor 'The Program', 2015
Mijn aandacht werd gevraagd voor de release van de film 'The Program'. Dat gebeurde door middel van bijgaand affiche, waarvan hier de Italiaanse versie is weergegeven. Als ondertitel lees ik:
Vincere era nel suo sangue. Vrij vertaald: 'Overwinnen zat hem in het bloed'.
Wetende dat het hier een biopic betreft over Lance Armstrong behoeft dit onderschrift geen
verdere uitleg.
Dan nu het begeleidende beeld.
Vanuit vogelvluchtperspectief kijken we neer op een wielrenner die, getuige zijn houding rechtop op zijn zadel
- de armen gespreid - in een overwinningsgebaar een denkbeeldige finishlijn passeert. De renner wordt min of meer achtervolgd door een met bloed gevulde injectiespuit. Aan dit beeld valt een aantal zaken op.
Ten eerste is de foto van de renner zo genomen dat er een gestileerd geheel resteert waarin de aandacht vooral wordt gevestigd op de elkaar kruisende lijnen. Het hoofd met de valhelm is in werkelijkheid naar voren
(naar de bovenzijde van het beeldvlak) gericht. Maar omdat het gezicht niet te zien is ontstaat door de vormgeving van de helm de indruk dat het hoofd in weerwil van de werkelijke situatie naar voren hangt.
En dan de handen. De rechterhand in overgave geopend en in de linkerhand lijken duim en
vingers op elkaar te zijn geplaatst. Nauwkeuriger observatie lijkt erop te wijzen dat de hand het
V-gebaar maakt met wijs- en middelvinger.
De fietser is door de slagschaduw van het achterwiel verbonden met de naald van de injectiespuit.
De optelsom van deze zaken creëert uiteindeljk een tweede beeld. Om dat te verduidelijken is
het nuttig te kijken naar het schilderij 'Christ of St. John of The Cross' van Salvador Dali uit 1951.
Vincere era nel suo sangue. Vrij vertaald: 'Overwinnen zat hem in het bloed'.
Wetende dat het hier een biopic betreft over Lance Armstrong behoeft dit onderschrift geen
verdere uitleg.
Dan nu het begeleidende beeld.
Vanuit vogelvluchtperspectief kijken we neer op een wielrenner die, getuige zijn houding rechtop op zijn zadel
- de armen gespreid - in een overwinningsgebaar een denkbeeldige finishlijn passeert. De renner wordt min of meer achtervolgd door een met bloed gevulde injectiespuit. Aan dit beeld valt een aantal zaken op.
Ten eerste is de foto van de renner zo genomen dat er een gestileerd geheel resteert waarin de aandacht vooral wordt gevestigd op de elkaar kruisende lijnen. Het hoofd met de valhelm is in werkelijkheid naar voren
(naar de bovenzijde van het beeldvlak) gericht. Maar omdat het gezicht niet te zien is ontstaat door de vormgeving van de helm de indruk dat het hoofd in weerwil van de werkelijke situatie naar voren hangt.
En dan de handen. De rechterhand in overgave geopend en in de linkerhand lijken duim en
vingers op elkaar te zijn geplaatst. Nauwkeuriger observatie lijkt erop te wijzen dat de hand het
V-gebaar maakt met wijs- en middelvinger.
De fietser is door de slagschaduw van het achterwiel verbonden met de naald van de injectiespuit.
De optelsom van deze zaken creëert uiteindeljk een tweede beeld. Om dat te verduidelijken is
het nuttig te kijken naar het schilderij 'Christ of St. John of The Cross' van Salvador Dali uit 1951.
Salvador Dali, Christ of St. John of The Cross, 1951
Wanneer we het schilderij van Dali vergelijken met het filmaffiche is de overeenkomst onontkoombaar.
Het affiche is als geheel en in de details een pastiche op de kruisiging van Jezus. De optelsom van beeldelementen vormt een kruis met een gekruisigde. De indruk van een voorover hangend hoofd gekoppeld aan de handgebaren wekken de indruk van een geslachtofferde figuur. Vergelijk de rechterhand van de wielrenner maar met de vastgenagelde handen van de Christusfiguur..
Alleen is de onderliggende betekenis een andere dan we aantreffen in de verbeelding van het lijden en sterven van Christus. Het affiche van 'The Program' heeft als extra laag het slachtofferen van de hoofdpersoon in
kwestie meegekregen. Daarmee krijgt de potentiële bioscoopbezoeker direct een aantal aanwijzingen over de te verwachten inhoud. Dat daarbij voor het fond een specifieke kleur geel is gekozen heeft geen verdere uitleg nodig.
Het creatief becommentariëren van religieuze symbolen heeft, naarmate het individu zich wist vrij
te maken van de verstrekkende invloed van religie en religieuze instellingen - lees: het westerse christendom - een vlucht genomen. Niet zelden met gevolgen voor de commentator in kwestie. Een opvallend voorbeeld
treffen we aan in het werk van de Duitse dadaïst George Grosz. Zijn tekening met de titel 'Maul halten und weiterdienen' uit 1927 laat een gekruisigde Jezus zien met een gasmasker op, Legerlaarzen aan zijn voeten en een kruis in zijn linkerhand.
Het was evident dat Grosz hiermee het gelovige volksdeel zwaar schoffeerde, hoewel dat niet in de
bedoeling lag. Met deze tekening werd door Grosz geappelleerd aan de blinde gehoorzaamheid die overheden van hun burgers eisen. Grosz werd veroordeeld wegens blasfemie en kreeg een boete opgelegd van 2000 mark, een in die tijd - 1928 - bepaald geen gering bedrag. Later volgde overigens vrijspraak.
Het affiche is als geheel en in de details een pastiche op de kruisiging van Jezus. De optelsom van beeldelementen vormt een kruis met een gekruisigde. De indruk van een voorover hangend hoofd gekoppeld aan de handgebaren wekken de indruk van een geslachtofferde figuur. Vergelijk de rechterhand van de wielrenner maar met de vastgenagelde handen van de Christusfiguur..
Alleen is de onderliggende betekenis een andere dan we aantreffen in de verbeelding van het lijden en sterven van Christus. Het affiche van 'The Program' heeft als extra laag het slachtofferen van de hoofdpersoon in
kwestie meegekregen. Daarmee krijgt de potentiële bioscoopbezoeker direct een aantal aanwijzingen over de te verwachten inhoud. Dat daarbij voor het fond een specifieke kleur geel is gekozen heeft geen verdere uitleg nodig.
Het creatief becommentariëren van religieuze symbolen heeft, naarmate het individu zich wist vrij
te maken van de verstrekkende invloed van religie en religieuze instellingen - lees: het westerse christendom - een vlucht genomen. Niet zelden met gevolgen voor de commentator in kwestie. Een opvallend voorbeeld
treffen we aan in het werk van de Duitse dadaïst George Grosz. Zijn tekening met de titel 'Maul halten und weiterdienen' uit 1927 laat een gekruisigde Jezus zien met een gasmasker op, Legerlaarzen aan zijn voeten en een kruis in zijn linkerhand.
Het was evident dat Grosz hiermee het gelovige volksdeel zwaar schoffeerde, hoewel dat niet in de
bedoeling lag. Met deze tekening werd door Grosz geappelleerd aan de blinde gehoorzaamheid die overheden van hun burgers eisen. Grosz werd veroordeeld wegens blasfemie en kreeg een boete opgelegd van 2000 mark, een in die tijd - 1928 - bepaald geen gering bedrag. Later volgde overigens vrijspraak.
George Grosz, Maul halten undweiterdienen, 1927 Banksy, sjabloongraffity
In het huidig tijdsgewricht treffen we een voorbeeld aan in de sjabloon-graffitytechniek van de
geimzinnig opererende kunstenaar Banksy. Zijn werk bevindt zich altijd in de openbare ruimte en bereikt
op deze wijze een groot publiek. Inhoudelijk plaatst Banksy vaak bijtend commentaar bij
maatschappelijke misstanden. Het opvoeren van een gekruisigde Christus met boodschappentassen in
zijn handen maakt daarvan deel uit. Banksy legt zo te zien een verband tussen het naast elkaar
bestaan van dagelijks lijden en ongebreidelde consumptie. Daarnaast lijkt hij een correlatie te zien tussen het
gebrek aan inzicht met betrekking tot de betekenis van religieuze herdenkigsmomenten en de feestelijke
commercie die daaromheen bestaat en gaandeweg leidt tot een steeds meer groeiende secularisatie van de
maatschappij.
Banksy zou in de tijd van George Grosz waarschijnlijk ook voor het gerecht zijn gebracht, ware het niet
dat zijn zelfgekozen anonimiteit zulks onmogelijk maakt. Bovendien is het in de westerse wereld bon ton
geworden de katholieke kerk en daaraan gerelateerde religieuze aspecten onderwerp van spot te maken.
Een en ander is onder andere een gevolg van misstanden in diezelfde kerk. Maar tevens bestaat er in
het westen een liberale instelling die het niet zo nauw meer neemt met religie en haar symbolen.
Het is dus mogelijk te kwetsen zonder daarvoor ter verantwoording te worden geroepen. Sterker nog: in veel gevallen kan dit zelfs op brede bijval rekenen.
Opmerkelijk is het wel dat dit in schril contrast staat met de wijze waarop de strenge Islam hierover
oordeelt en welke gevolgen dat voor onze samenleving heeft gehad en nog heeft.
Het zijn tekens van de tijd: ' Signs 'o' The Times'.
En om dan maar bij Prince te blijven is het interessant kennis te nemen van zijn nummer 'The Cross'
geimzinnig opererende kunstenaar Banksy. Zijn werk bevindt zich altijd in de openbare ruimte en bereikt
op deze wijze een groot publiek. Inhoudelijk plaatst Banksy vaak bijtend commentaar bij
maatschappelijke misstanden. Het opvoeren van een gekruisigde Christus met boodschappentassen in
zijn handen maakt daarvan deel uit. Banksy legt zo te zien een verband tussen het naast elkaar
bestaan van dagelijks lijden en ongebreidelde consumptie. Daarnaast lijkt hij een correlatie te zien tussen het
gebrek aan inzicht met betrekking tot de betekenis van religieuze herdenkigsmomenten en de feestelijke
commercie die daaromheen bestaat en gaandeweg leidt tot een steeds meer groeiende secularisatie van de
maatschappij.
Banksy zou in de tijd van George Grosz waarschijnlijk ook voor het gerecht zijn gebracht, ware het niet
dat zijn zelfgekozen anonimiteit zulks onmogelijk maakt. Bovendien is het in de westerse wereld bon ton
geworden de katholieke kerk en daaraan gerelateerde religieuze aspecten onderwerp van spot te maken.
Een en ander is onder andere een gevolg van misstanden in diezelfde kerk. Maar tevens bestaat er in
het westen een liberale instelling die het niet zo nauw meer neemt met religie en haar symbolen.
Het is dus mogelijk te kwetsen zonder daarvoor ter verantwoording te worden geroepen. Sterker nog: in veel gevallen kan dit zelfs op brede bijval rekenen.
Opmerkelijk is het wel dat dit in schril contrast staat met de wijze waarop de strenge Islam hierover
oordeelt en welke gevolgen dat voor onze samenleving heeft gehad en nog heeft.
Het zijn tekens van de tijd: ' Signs 'o' The Times'.
En om dan maar bij Prince te blijven is het interessant kennis te nemen van zijn nummer 'The Cross'
Black day, stormy night
No love, no hope in sight
Don't cry, he is coming
Don't die without knowing the cross
Ghettos 2 the left of us
Flowers 2 the right
There'll be bread 4 all of us
If we can just bear the cross
Sweet song of salvation
A pregnant mother sings
She lives in starvation
Her children need all that she brings
We all have our problems
Some BIG, some are small
Soon all of our problems
Will be taken by the cross
Black day, stormy night
No love, no hope in sight
Don't cry 4 he is coming
Don't die without knowing the cross
Ghettos 2 the left of us
Flowers 2 the right
There'll be bread 4 all, y'all
If we can just, just bear the cross, yeah
We all have our problems
Some are BIG, some are small
Soon all of our problems, y'all
Will be taken by the cross
The cross
The cross
(LYRICS © UNIVERSAL MUSIC PUBLISHING GROUP)
No love, no hope in sight
Don't cry, he is coming
Don't die without knowing the cross
Ghettos 2 the left of us
Flowers 2 the right
There'll be bread 4 all of us
If we can just bear the cross
Sweet song of salvation
A pregnant mother sings
She lives in starvation
Her children need all that she brings
We all have our problems
Some BIG, some are small
Soon all of our problems
Will be taken by the cross
Black day, stormy night
No love, no hope in sight
Don't cry 4 he is coming
Don't die without knowing the cross
Ghettos 2 the left of us
Flowers 2 the right
There'll be bread 4 all, y'all
If we can just, just bear the cross, yeah
We all have our problems
Some are BIG, some are small
Soon all of our problems, y'all
Will be taken by the cross
The cross
The cross
(LYRICS © UNIVERSAL MUSIC PUBLISHING GROUP)
© Vincent van Woerkom
