• Home
  • Introduction
  • PhotoGallery
    • Belgium
    • France >
      • Paris
      • Cabourg
      • Provence
    • Germany
    • Italy >
      • Sardinia
      • Sicily
      • Venice
    • London
    • Landscape
    • Urban
    • Architecture
    • Object
    • Structures
    • Draped
    • Walls
    • Human Interest
    • Colour my world
    • Desolate school
    • iPhony
    • B&W
  • Graphic Design
  • Book Design
  • BlogGallery
  • BlogStaal
  • Edition
  • Contact
  • Contact
BeelDstaal

25. Parasol

31/5/2017

0 Comments

 
Beschutting tegen de zon. Zo kun je het woord 'parasol' interpreteren. Mevrouw Monet heeft dat goed begrepen. Wandelend met haar zoon door de tuin of over een talud. Misschien langs de Seine in Giverny.
Foto
Claude Monet, Vrouw met parasol - Mevrouw Monet en haar zoon, 1875, Olieverf op linnen, 100 x 81 cm
Monet schilderde haar in ieder geval vanuit een laag standpunt. Het lijkt niet erg waarschijnlijk dat hij in het gras heeft gelegen. Dan is het lastig 'a prima vista' schilderen. Dus onderaan een helling. Dat verklaart ook de verfkorting van de zoon die iets verder op de achtergrond toekijkt. Mevrouw Monet kijkt naar beneden. Zo van: waar is manlief nu weer mee bezig. 
Terug naar de parasol. Niet direct een voorwerp dat wij gebruiken. We duiken er hoogstens onder op een terras. Maar in de 19e eeuw was de gegoede burger niet zo gecharmeerd van een gebruind gelaat. Dat plaatste hem of haar op één lijn met de lieden die bloot stonden aan de koperen ploert tijdens hun werkzaamheden op het land. Zo werd klassenverschil geaccentueerd door de tint van de huid: wasbleek of gelooid bruin. En daarbij is een parasol een dienstig voorwerp.

Als we teruggaan naar de 18e eeuw dan zien we een enigszins vergelijkbaar motief bij Francisco de Goya.
​Een welgestelde jongedame heeft zich neergevleid, haar hondje op haar schoot. Haar tere schoonheid wordt tegen de zon beschermd door een parasol die wordt opgehouden door een welgemutste majo. Iemand uit de lagere sociale Spaanse klassen. 
Foto
Francisco de Goya, El quitasol, olieverf op linnen, 1777, Museo del Prado
De parasol heet bij Goya ' el quitasol', een samenstelling van het werkwoord 'quitar' en het zelfstandig naamwoord 'sol', vertaald 'de zon verwijderen'. Dat is wel heel erg drastisch.
​Dit werk maakt deel uit van het romantisch idioom waarom Goya bekend staat: een lieflijk tafereel gesitueerd in een landelijke omgeving. De parasol wordt hier functioneel aangewend, maar benadrukt tevens de meesteres-knechtrelatie die vooral de sociale status van de vrouw benadrukt.

De vraag rijst of de zinvolle toepassing van een parasol in het verleden gekoppeld is aan sociale en religieuze symboliek. Een paar voorbeelden.
Foto
Fresco in de kapel van de heilige Sylvester (Rome): De schenking door Constantijn (Foto: Wikimedia)
Op dit 13e eeuwse fresco vallen een tweetal figuren op. Links, op de troon (een zogenaamde kathedra) zetelt paus Silvester. Hij krijgt iets cadeau van de middelste figuur. Dit is keizer Constantijn. Constantijn en Silvester lagen met elkaar in de clinch. De eerste vond dat de laatste hem in de weg stond bij het uitvoeren van zijn wereldlijke macht. Constantijn had echter een probleem. Hij leed aan lepra en kon daar alleen van genezen door in kinderbloed te baden. Door tijdige tussenkomst verscheen Silvester ter plaatse voordat onomkeerbaar onheil zou geschieden. Hij doopte de keizer en ziedaar, deze was genezen. Uit dankbaarheid zien wij hem hier zijn tiara aan Silvester aanbieden. Gadegeslagen door wat waarschijnlijk hovelingen zijn en wellicht kerkelijke dignitarissen. Een van hen steekt een soort parasol naar voren.
​Die heeft hier een puur ceremoniële en symbolische betekenis.
Dit is geen parasol, maar een conopeum. Een parasolachtig voorwerp opgebouwd uit rode en gele banen. Deze kleuren vormden een verwijzing naar de pauselijkheid. Een kerk die, naast andere religieuze distinctieven, een conopeum herbergde naast het hoofdaltaar mocht zich de status van basiliek aanmeten. Op religieuze hoogtijdagen werd het conopeum naast andere religieuze symbolen meegedragen in uitbundige processies, zoals hier tijdens de Heilig Bloedprocessie in Brugge.
​

Foto
Het conopeum meegedragen tijdens de Heilig Bloed processie te Brugge,
Het conopeum is dus een verwijzing naar de waardigheid van de paus als kerkvorst. Dit type verwijzingen treffen we ook in andere culturele contexten aan. Een vergelijkbaar voorwerp is de pajong. De pajong, in principe ook gewoon een parasol, was in Nederlands-Indië vooral een onderscheidingsteken waarmee adelijke of vorstelijke waardigheid werd benadrukt. Aan het gebruik van de pajong lag een uitgebreid stelsel van regels ten grondslag.
Foto
Museum Volkenkunde Nederlands Indië
Foto
Portret van Europeaan, mogelijk mr. G.J. Verburgt en Javaanse bediende met parasol, overjas en reistas, 1900, Museum Volkenkunde
Uitvoering, kleurstelling en gelegenheid bepaalden de toepassing van een pajong. In de meeste ultieme vorm zien we de gouden pajong de keizerlijke waardigheid begeleiden. Ook vertegenwoordigers van de koloniale mogendheid namen het gebruik van de pajong over. Zo zien we op deze foto de heer G.J. Verburgt, houthandelaar, poseren vergezeld van een Javaanse bediende die zijn jas draagt, zeer waarschijnlijk ook zijn valies en daarnaast de status van mijnheer als vertegenwoordiger van een koloniale mogendheid met een pajong onderstreept.

De parasol als teken van distinctie komen we ook tegen in de Japanse prentkunst. Zo beeldde Torya Hokkei een dansende edelman af wiens waardigheid zelfs tijdens deze dynamische bezigheid wordt benadrukt door een dienaar.

Foto
 Een dansende edelman, Totoya Hokkei, c. 1823
Foto
                                                                                                                                    Abu Jani and Sandeep Khosla, Bridal Collections
Het zal inmiddels duidelijk zijn dat de parasol een breed toepassingsgebied kent. Zo duikt hij ook op als attribuut in de modepresentatie van het Indiase ontwerpersduo Abu Jani en Sandro Khosla. In een extravagante presentatie van door hen ontworpen bruidsmode figureert een goed geproportioneerde parasoldrager als ondersteunend attribuut.
De combinatie van dure stoffen, historisch aandoende attributen begeleid door de broeierige blik van de stand-in bruid verlenen het geheel de kennelijke beoogde exotische uitstraling.

En dan het pièce de resistance.
Foto
Tom Dumoulin, © Belga Image, 2017
Ene Tom van der Molen hangt op de stang van zijn racefiets. Laten we deze foto eens nader bekijken. Natuurlijk valt de dame met parasol direct in het oog. Daarover later meer. Ons oog zwerft eerst naar de achtergrond. Daar ontwaart het een groep wielrenners die gezien hun houding kennelijk in afwachting zijn van het startsignaal van een wieleretappe.
Het betreft hier de Giro d'Italia. De heer van der Molen is namelijk niemand minder dan Tom Dumoulin drager van de rose trui. Dat die trui het verschil maakt in zo'n koers mag duidelijk zijn. Je bent de snelste, slimste, sterkste, meest competitieve en wat al niet meer. Maar kennelijk levert die rose trui nog andere faciliteiten op. De wolkenloze lucht geeft aan dat de zon speciaal zijn best doet en deze schijnt dan ook volop op het klaarstaande peloton. Dat zou hoogstens enige bescherming kunnen genieten onder de parasoldennen die links in beeld komen. Maar de rosetruidrager geniet kennelijk een speciale behandeling. Hij krijgt een juffrouw met parasol. Kwaliteit moet onderstreept en beschermd worden. Wat dit zegt over de kwaliteit van de emancipatie binnen de koerswereld wil ik hier maar buiten beschouwing laten. Discussie hierover zou dan namelijk makkelijk de nodige rondemissen voorgoed werkeloos kunnen maken. Interessant is echter te zien hoe Dumoulin deze speciale behandeling ondergaat. Hij zit ogenschijnlijk ontspannen op de stang van zijn fiets, zijn blik gericht op een punt in het oneindige. Je zou bijna denken dat hij zich niet bewust is van de aanwezigheid van de parasoldraagster. Maar waarschijnlijker is het dat hij zich met het van hem bekende flegma een houding probeert geven in deze potsierlijke situatie. De rosetruidrager valt de historisch getinte eer van een hoogwaardigheidsbekleder ten deel. Probeer daar maar eens nuchter onder te blijven.
Foto
Tom Dumoulin voor de start van de tweede etappe in de Giro d'Italia. Foto: ANP/ Bas Czerwinski, 2017
Nadere beschouwing van fotomateriaal dat bij verschillende startlocaties van de Giro werd gemaakt toont echter aan dat Dumoulin parasolconcurrentie moest dulden. Zo verliest zijn parasol de veronderstelde exclusieve waarde en blijven we met de vraag zitten waarom jonge italiaanse vrouwen zich optutten om een parasol boven het hoofd van een wielrenner te houden.De dame in het rood beleeft er zo te zien wel het nodige plezier aan. Mogelijk rekent zij met deze bijdrage op media-aandacht met als vervolg een telefoontje van een castingbureau of iets dergelijks. Mocht dit allemaal op niets uitlopen dan heeft ze altijd nog de parasol om bij te dragen aan een zachte landing.

Vincent van Woerkom

0 Comments

14. Vastklampen

31/7/2015

1 Comment

 
Foto
Foto
Een vrouw heeft altijd een tas nodig. Er kan geen sprake van zijn dat het vrouwelijk deel van onze schepping in navolging van hun mannelijke evenknie hun zakken volproppen met dagelijkse parafernalia. Iets wat niet zelden leidt tot een meer dan rommelig profiel.
Nu zijn er damestassen in allerlei soorten en maten. Ik heb al meerdere keren een vrouw haar tas horen aanduiden als een mobiel kantoor. En het lijkt meer regel dan uitzondering dat het binnen dat kantoor een chaos is. Zie de dames op cruciale momenten de tas geopend tot dicht bij het gelaat brengen om de inhoud met één hand af te speuren naar dat ene direct nodige voorwerp. Niet zelden een betaalpas of creditcard.

De tasjes op de hier getoonde foto's staan geen chaos toe.  Wie voor dit tasje kiest wordt daartoe aangezet door een bepaalde gelegenheid die deze keuze stimuleert. Denk aan gelegenheden als een receptie, een filmpremière of een staatsbezoek. Dan is enige stroomlijn in de presentatie gewenst en die is niet gediend met het meesjouwen van een mobiel kantoor.
Een clutch heet zo'n tasje. De dame in kwestie kiest model, materiaal en kleur die past bij de rest van haar outfit, zodat een harmonieus geheel ontstaat. Verder stop je in dit tasje alleen het hoogst noodzakelijke.
Van uitpuilen kan geen sprake zijn.
De clutch heeft niet alleen de functie om als bergplaats te dienen voor een paar onmisbare voorwerpen, dan wel een aanvulling te zijn op de garderobe. Nee, de clutch zorgt er tevens voor dat de dame in kwestie weet waar ze op onbewaakte momenten haar handen moet laten. Je hebt iets om je aan vast te klampen. En dat is precies één van de betekenissen van de Engelse benaming. Een clutch is een houvast. 'To clutch'  betekent 'vastklampen'.
De dames op deze twee foto's doen dat ieder op geheel eigen wijze. En het lijkt erop dat de behandeling van de clutch iets zegt over persoonlijkheid, uitstraling en traditie.

De foto boven toont Kate Middleton tijdens een ontvangstceremonie. Alles aan deze foto straalt beheersing uit. Sterker: er ontstaat de indruk van een zekere krampachtigheid. Kate's houding benadert een bijna minutieuze symmetrie met de begrenzing van de overslag van haar mantel als symmetrie-as. Jammer dat de sluiting van haar clutch niet precies op de as ligt en ook de ring zorgt voor een wat frivool intermezzo.
Maar zie dan de manier waarop haar handen de clutch vasthouden, de vingers gestrekt naast elkaar met als compositorische apotheose de plaats waar de vingertoppen van de beide wijsvingers elkaar ontmoeten.
Er ontstaat zo, ongewild en waarschijnlijk onbedoeld, een evenwicht dat opgebouwd is uit de elkaar tegemoettredende trapeziums: enerzijds gevormd door de optelsom van clutch, handen en armen en anderzijds door de contour van de gerende mantel. Dit alles wordt versterkt door de strakke geometrie van de Prince-de-Galles ruit. Niet geheel toevallig genoemd naar Edward VII, prins van Wales (Pays de Galles).

Daarbij vergeleken is de uitstraling van koningin Maxima (foto links) een regelrechte verademing. Mogelijk dat de gelegenheid waarbij dit ensemble werd gedragen een minder officiële was. Maar kijk eens hoe hier, zeer waarschijnlijk door een toevallige samenloop van omstandigheden, een veel dynamischer geheel is ontstaan. Alles ademt hier beweging uit en, niet te missen, nadrukkelijke asymmetrie.
Een japon met slechts één mouw, gedessineerd met contrasterende belijning. En opvallend: Maxima heeft haar rechterhandschoen uitgedaan. Dit zorgt rondom de vastgeklemde clutch voor een rommelig beeld, maar vergroot de losheid en verterkt de dynamiek van dit moment.
De combinatie van kleding en accessoires bewijzen doordachtheid. Maar het vastgelegde beeld verraadt onbevangenheid.

© Vincent van Woerkom


foto's © Getty Images

1 Comment
    Foto

    Categorieën

    Alles
    Architectuur
    Beeldende Kunst
    Beeldhouwkunst
    Film
    Fotografie
    Mode
    Nieuws
    Schilderkunst
    Vormgeving

    Auteur

    www.BeelDstaal.com/blog is een initiatief van
    Vincent van Woerkom
    om in regelmatig te publiceren artikelen relaties zichtbaar te maken tussen beeldende kunst en andere visuele media. Associatie en  vergelijkende analyse vormen hierbij instrumenten om op basis van eigen inzichten het nieuwsgierige oog te voeden.

    © Vincent van Woerkom
    © BeelDstaal



Powered by Create your own unique website with customizable templates.