© Keith Morris
Onderzoek heeft aangetoond dat jongeren die in het bezit zijn van een smartphone soms dermate verslaafd zijn aan dit kleinood dat dit ten koste gaat van hun nachtrust. Meisjes lopen - of beter: liggen - hierin voorop. De verhalen over obsessief gebruik van de smartphone en de daaraan gekoppelde ergernissen kennen we allemaal wel.
Laatst vernam ik dat een eetcafé de klanten via een aankondiging in de zaak meedeelde hen niet te willen storen tijdens hun smartphonehandelingen. Beleefdheid als voertuig voor het delen van ergerniswekkende ervaringen en burgerlijke lompheid. Ik verbaas me telkens weer over de dwangmatigheid waarmee vooral meisjes en jonge vrouwen hun smartphone bejegenen. Onlangs passeerde mij een groepje bakvissen waarvan alle leden hun mobieltje in de hand hadden. Slechts een enkeling raadpleegde haar scherm. Ik kon me niet aan de indruk onttrekken dat het zichtbaar hebben van dit apparaat onderdeel uitmaakt van de ballotage die toegang verleent tot de peergroup waartoe elk van deze meisjes wilde behoren. Meisjes en bellen, sms-en en vooral appen. Van opstaan tot slapengaan. Of beter: niet gaan slapen, want tot in de kleine uurtjes gekluisterd aan het lichtgevende scherm, bang ook maar één essentieel bericht te missen dat bepalend kan zijn voor jouw rol In de komende 24 uur of daarna.
Laatst vernam ik dat een eetcafé de klanten via een aankondiging in de zaak meedeelde hen niet te willen storen tijdens hun smartphonehandelingen. Beleefdheid als voertuig voor het delen van ergerniswekkende ervaringen en burgerlijke lompheid. Ik verbaas me telkens weer over de dwangmatigheid waarmee vooral meisjes en jonge vrouwen hun smartphone bejegenen. Onlangs passeerde mij een groepje bakvissen waarvan alle leden hun mobieltje in de hand hadden. Slechts een enkeling raadpleegde haar scherm. Ik kon me niet aan de indruk onttrekken dat het zichtbaar hebben van dit apparaat onderdeel uitmaakt van de ballotage die toegang verleent tot de peergroup waartoe elk van deze meisjes wilde behoren. Meisjes en bellen, sms-en en vooral appen. Van opstaan tot slapengaan. Of beter: niet gaan slapen, want tot in de kleine uurtjes gekluisterd aan het lichtgevende scherm, bang ook maar één essentieel bericht te missen dat bepalend kan zijn voor jouw rol In de komende 24 uur of daarna.
Dan Witz, Nadeen, Rosy, May, Laura, 2007, 2008, 2010
Het is een intrigerend beeld dat bij het verscheiden van het daglicht de gebruikster meer en meer isoleert.
Er ontstaat een spanningsveld tussen het meisje en haar scherm. Het oplichtende scherm isoleert het gezicht van de gebruikster en creëert een sacrale ruimte die niet door de buitenstaander 'betreden' kan worden.
Bekijk de vier portretten hierboven. Ze zijn gemaakt door Dan Witz. Niet direct een kunstenaar die zich voor zijn werk voornamelijk opsluit in zijn atelier. Naast zijn realistische werk houdt hij zich bezig met streetart. Werk van hem was te zien in de film die Banksy in 2010 maakte over de obsessie van een Franse immigrant
met streetart: 'Exit Through The Gift Shop'.
Witz heeft met deze portretten een eigentijds fenomeen op treffende wijze verbeeld. Niet toevallig betreft het allemaal jonge vrouwen. Verder valt vooral op dat de onverdeelde aandacht die naar het beeldscherm
gaat vooral gekenmerkt wordt door een gemeenschappelijke sereniteit. De hier getoonde aandacht heeft weinig obsessiefs in zich. Eerder is er sprake van ingetogenheid.
In beeldende zin valt vast te stellen dat Witz een fascinatie voor de plastische rol van het licht aan de dag legt.
De aard van de lichtbron is duidelijk, maar het licht zelf wordt alleen gevisualiseerd door de wijze waarop het de gezichten aanlicht en daar model aan geeft. Tegelijkertijd heeft het licht van de smartphone als enig aanwezige lichtbron een isolerend effect. De afgebeelde vrouwfiguren zijn niet alleen naar binnen gekeerd. Ook buiten hen lijkt zich geen verdere werkelijkheid te bevinden. Hierdoor krijgt het resultaat bijna een devoot karakter.
Waar hebben we iets vergelijkbaars eerder gezien? Daarvoor moeten we terug naar de 16 eeuw en komen we uit bij Franse barokschilder Georges de la Tour. Hij behoorde tot de zogenaamde caravaggisten. Zijn werk kenmerkt zich door de beïnvloeding door de Italiaanse schilder Michelangelo Caravaggio, meester van het clair-obscur.
De la Tour paste in veel van zijn werken een verborgen of verhulde lichtbron toe, meestentijds een kaars.
Zijn werk beziend zou je kunnen denken dat Dan Witz zich door de la Tour heeft laten inspireren.
Er ontstaat een spanningsveld tussen het meisje en haar scherm. Het oplichtende scherm isoleert het gezicht van de gebruikster en creëert een sacrale ruimte die niet door de buitenstaander 'betreden' kan worden.
Bekijk de vier portretten hierboven. Ze zijn gemaakt door Dan Witz. Niet direct een kunstenaar die zich voor zijn werk voornamelijk opsluit in zijn atelier. Naast zijn realistische werk houdt hij zich bezig met streetart. Werk van hem was te zien in de film die Banksy in 2010 maakte over de obsessie van een Franse immigrant
met streetart: 'Exit Through The Gift Shop'.
Witz heeft met deze portretten een eigentijds fenomeen op treffende wijze verbeeld. Niet toevallig betreft het allemaal jonge vrouwen. Verder valt vooral op dat de onverdeelde aandacht die naar het beeldscherm
gaat vooral gekenmerkt wordt door een gemeenschappelijke sereniteit. De hier getoonde aandacht heeft weinig obsessiefs in zich. Eerder is er sprake van ingetogenheid.
In beeldende zin valt vast te stellen dat Witz een fascinatie voor de plastische rol van het licht aan de dag legt.
De aard van de lichtbron is duidelijk, maar het licht zelf wordt alleen gevisualiseerd door de wijze waarop het de gezichten aanlicht en daar model aan geeft. Tegelijkertijd heeft het licht van de smartphone als enig aanwezige lichtbron een isolerend effect. De afgebeelde vrouwfiguren zijn niet alleen naar binnen gekeerd. Ook buiten hen lijkt zich geen verdere werkelijkheid te bevinden. Hierdoor krijgt het resultaat bijna een devoot karakter.
Waar hebben we iets vergelijkbaars eerder gezien? Daarvoor moeten we terug naar de 16 eeuw en komen we uit bij Franse barokschilder Georges de la Tour. Hij behoorde tot de zogenaamde caravaggisten. Zijn werk kenmerkt zich door de beïnvloeding door de Italiaanse schilder Michelangelo Caravaggio, meester van het clair-obscur.
De la Tour paste in veel van zijn werken een verborgen of verhulde lichtbron toe, meestentijds een kaars.
Zijn werk beziend zou je kunnen denken dat Dan Witz zich door de la Tour heeft laten inspireren.
Georges de la Tour, L'Education de la vierge, ca. 1650 Georges de la Tour, de jonge zanger, 1650
In beide hier getoonde schilderijen wordt gelezen. In het schilderij links is dat in één oogopslag duidelijk.
Een volwassen vrouwfiguur stelt zich in dienst van het onderricht van een jong meisje.
Deze laatste licht het tafereel bij met een kaars. De la Tour verfijnt het tafereel door de rechterhand van het meisje het kaarslicht te laten afschermen. Dit heeft twee gevolgen. De beschouwer raakt niet onnodig gebiologeerd door het kaarslicht. We kennen allemaal de wijze waarop vlammen onze aandacht in het vuur kunnen focussen tot starens toe. Het tweede gevolg is dat de essentie van de voorstelling uitgelicht de gewenste aandacht trekt: het kaarslicht wordt weerkaatst door het boekoppervlak. Dat weerkaatste licht opgeteld bij het directe licht van de kaarsvlam legt het accent op het lezende meisje. De la Tour vervolmaakt het geheel door de volwassen vrouw aanwezig te laten zijn in een sereen licht. Hiermee en met de getoonde houding en lichaamstaal benadrukt hij de complementaire rol van de volwassen vrouwfiguur.
Het rechter schilderij sluit qua voorstelling en intentie het meest nauwkeurig aan bij het vergelijkbaar visuele gegeven zoals door Dan Witz verbeeld. Je bent geneigd te beweren dat de la Tour zich in zijn tijd manifesteerde als een Dan Witz avant la lettre. Maar dat is een ridicule omkering van zaken. Frappant is het echter wel. Pas bij nadere beschouwing wordt zichtbaar dat de androgyne figuur (is het een jongen of een mesje?) een (lied)boek in de linkerhand vasthoudt waarop de lezende blik is gericht. Datzelfde boek schermt het licht van de kandelaar af die in de andere hand wordt vastgehouden.
Meer is er niet nodig om een aantal eeuwen te overbruggen tussen Georges de la Tour en Dan Witz.
Licht reist door de tijd.
© Vincent van Woerkom
Een volwassen vrouwfiguur stelt zich in dienst van het onderricht van een jong meisje.
Deze laatste licht het tafereel bij met een kaars. De la Tour verfijnt het tafereel door de rechterhand van het meisje het kaarslicht te laten afschermen. Dit heeft twee gevolgen. De beschouwer raakt niet onnodig gebiologeerd door het kaarslicht. We kennen allemaal de wijze waarop vlammen onze aandacht in het vuur kunnen focussen tot starens toe. Het tweede gevolg is dat de essentie van de voorstelling uitgelicht de gewenste aandacht trekt: het kaarslicht wordt weerkaatst door het boekoppervlak. Dat weerkaatste licht opgeteld bij het directe licht van de kaarsvlam legt het accent op het lezende meisje. De la Tour vervolmaakt het geheel door de volwassen vrouw aanwezig te laten zijn in een sereen licht. Hiermee en met de getoonde houding en lichaamstaal benadrukt hij de complementaire rol van de volwassen vrouwfiguur.
Het rechter schilderij sluit qua voorstelling en intentie het meest nauwkeurig aan bij het vergelijkbaar visuele gegeven zoals door Dan Witz verbeeld. Je bent geneigd te beweren dat de la Tour zich in zijn tijd manifesteerde als een Dan Witz avant la lettre. Maar dat is een ridicule omkering van zaken. Frappant is het echter wel. Pas bij nadere beschouwing wordt zichtbaar dat de androgyne figuur (is het een jongen of een mesje?) een (lied)boek in de linkerhand vasthoudt waarop de lezende blik is gericht. Datzelfde boek schermt het licht van de kandelaar af die in de andere hand wordt vastgehouden.
Meer is er niet nodig om een aantal eeuwen te overbruggen tussen Georges de la Tour en Dan Witz.
Licht reist door de tijd.
© Vincent van Woerkom
Dan Witz, Melissa, 2007
